Igorj Ĥomjakov (ígori komiakóv) é editor da revista virtual Fenestro (janela) em esperanto. É dele também a ilustração do conto que será apresentado, em versão bilíngue, logo abaixo.
Os esperantistas brasileiros tem colaborado com esta publicação, seja escrevendo diretamente no idioma internacional, seja traduzindo autores consagrados.
Fernando J. G. Marinho, ex-presidente da Liga Brasileira de Esperanto, traduziu a impagável crônica de Rubem Braga Aula de Inglês, que merece leitura ou releitura...
Segue, pois, as duas versões.
Leciono pri la Angla Lingvo
− Is this an elephant?
Mia tuja inklino estis respondi nee; tamen, oni ne devas permesi, ke la unua impulso influu nin
. Rapida ekrigardo ĵetita sur la instruistinon sufiĉis por konstati, ke ŝi parolas serioze kaj havas mienon similan al iu, kiu proponas gravan problemon. Sekve, mi esploris kun plej granda atento la objekton de ŝi prezentatan.
Ĝi havis nenian videblan rostron, kio povus igi frivolulon haste konkludi, ke tio ne estas elefanto. Sed, se ni forprenos la rostron de elefanto, ĝi, malgraŭ tio, ne ĉesos esti elefanto, kaj, eĉ se ĝi mortos, konsekvence de tiu kruela operacio, ĝi plu restos elefanto; plu restos, ĉar mortinta elefanto, principe estas tia sama elefanto, kiel iu ajn alia elefanto. Cerbumante pri la afero, mi pensis kontroli, ĉu tio havas kvar piedojn, dikajn piedegojn, kiel la elefantoj ordinare havas. Ĝi ne havis. Cetere, mi ne sukcesis malkovri la malgrandan voston, kiu karakterizas la grandan beston, kaj, kiel mi jam rimarkis en cirko, kiun ĝi kutimas svingi kun infana gracieco.
Fininte miajn rimarkojn, mi turnis min al la instruistino kaj konvinkite diris:
− No, it's not!
Ŝi kontente elspiretis. La prokrasto de mia respondo ŝin maltrankviligis. Ŝi tuj sekvante demandis:
− Is it a book?
Mi ridetis pro la demando: grandan parton de mia vivo mi vivadas inter libroj, mi konas librojn, mi uzas librojn, mi kapablas unuavide distingi libron inter iaj ajn objektoj, ĉu estas ili boteloj, brikoj aŭ naturaj ĉerizoj, ĉu estas ili io ajn. Tio ne estas libro, kaj eĉ supoze, ke ekzistus libroj binditaj per fajenco, tio ne estus unu el tiuj: ĝi tute ne similis al libro. Mia respondo malfruiĝis, maksimume, du sekundojn:
− No, it's not!
Mi havis la plezuron vidi ŝin refoje kontenta - tamen, nur dum kelkaj sekundoj. Tiu virino estis unu el tiuj nesatigeblaj spiritoj, kiuj ĉiam proponadas demandojn, kaj, kun maltrankvila scivolemo klinas sin super la naturon de la aferoj.
− Is it a handkerchief?
Mi tre konfuziĝis antaŭ tiu demando. Verdire, mi ne sciis, kio povus esti tiu "handkerchief" ; eble hipoteko... Ne, ne hipoteko. Kial hipoteko? Handkerchief? Sendube, malsimpatia vorto; eble ĝi estas estro de servo aŭ brakhorloĝo aŭ finfine, kaj tutcerte migreno. Kio ajn tio estus, mi sentime respondis:
− No, it's not!
Miaj vortoj laŭte sonis, kun iom da malmodereco, ĉar mi abomenis la ideon akcepti, ke tio aŭ io ajn ĉirkaŭ mi povas esti iu handkerchief.
Ŝi, do, faris plian demandon. Ĉi-foje, tamen, ŝi sendis al la demando tipan rigardon, kiu enhavis malican brilon, specon de sugesto, malproksiman defieton. Ŝia voĉo fariĝis pli malrapida ol en aliaj okazoj. Mi ne estas tute malklera pri virina psikologio kaj antaŭ ol ŝi malfermis la buŝon mi jam estis konvinkita, ke temos pri decida demando.
− Is it an ashtray?
Granda ĝojo inundis mian animon. Unue, ĉar mi scias, kio estas ashtray; nome cindrujo. Due, ĉar rigardante la objekton, kiun ŝi prezentis, mi rimarkis eksterordinaran similecon inte ĝi kaj iu ashtray. Jes. Ĝi estis ovala objekto el fajenco, ĉirkaŭ dek tri centimetrojn longa . La randoj altis proksimume unu centimetron, kaj sur ili aperis malelstaraĝoj kurbaj - du aŭ tri- sur la supra parto. En la centra kavaĝo, speco de pelvo, limigita per tiuj randoj, troviĝis malgranda peco de fumita cigaredo kaj, tie kaj ĉi tie, disigitaj cindroj, krom uzita alumeto. Mi respondis:
− Yes!
Kio tiam okazis ne eblas rakonti. La vizaĝo de la bona sinjorino tute iluminiĝis de ondo de ĝojo; la okuloj brilis - triumfo! triumfo! kaj larĝa rideto tuj ekfloris sur ŝiaj lipoj antaŭ nelonge kuntiritaj pro malĝoja kaj maltrankvila meditado. Ŝi iomete malkliniĝis de sia seĝo kaj ne povis ne etendi sian brakon kaj frapi mian ŝultron, samtempe ekkriante tre ekscitite:
− Very well! Very well!
Mi estas homo laŭnature malkuraĝa, eĉ pli koncerne rilatojn kun virinoj. Ŝi festis mian triumfon tiel varme, ke mi konsterniĝis; mi ektimis, sentis honton kaj tro da fiero. Mi foriris treege kontenta de tiu unua leciono, mi promenadis surstrate per sentima paŝado kaj vidinte en montrofenestro de butiko kelkajn belajn anglajn pipojn, min eĉ kaptis tento aĉeti unu el ili. Tutcerte mi komencus longan babiladon kun la brita ambasadoro, se mi renkontus lin en tiu momento. Mi elprenus la pipon el la buŝo kaj alparolus lin:
− It's not an ashtray!
Kaj li, verŝajne, fariĝus tre feliĉa rimarkante, ke mi scias paroli angle, ĉar, kompreneble, ambasadoro devas ĉiam tuŝi agrable la konstato, ke lia patrina lingvo ricevas ekpraktikadon de bonintenculoj en lando, kie li estas akreditita.
Esperantigis Fernando J. G. Marinho
Aula de Inglês
Rubem Braga
— Is this an elephant?
Minha tendência imediata foi responder que não; mas a gente não deve se deixar levar pelo primeiro impulso. Um rápido olhar que lancei à professora bastou para ver que ela falava com seriedade, e tinha o ar de quem propõe um grave problema. Em vista disso, examinei com a maior atenção o objeto que ela me apresentava.
Não tinha nenhuma tromba visível, de onde uma pessoa leviana poderia concluir às pressas que não se tratava de um elefante. Mas se tirarmos a tromba a um elefante, nem por isso deixa ele de ser um elefante; mesmo que morra em conseqüência da brutal operação, continua a ser um elefante; continua, pois um elefante morto é, em princípio, tão elefante como qualquer outro. Refletindo nisso, lembrei-me de averiguar se aquilo tinha quatro patas, quatro grossas patas, como costumam ter os elefantes. Não tinha. Tampouco consegui descobrir o pequeno rabo que caracteriza o grande animal e que, às vezes, como já notei em um circo, ele costuma abanar com uma graça infantil.
Terminadas as minhas observações, voltei-me para a professora e disse convincentemente:
— No, it's not!
Ela soltou um pequeno suspiro, satisfeita: a demora de minha resposta a havia deixado apreensiva. Imediatamente perguntou:
— Is it a book?
Sorri da pergunta: tenho vivido uma parte de minha vida no meio de livros, conheço livros, lido com livros, sou capaz de distinguir um livro a primeira vista no meio de quaisquer outros objetos, sejam eles garrafas, tijolos ou cerejas maduras — sejam quais forem. Aquilo não era um livro, e mesmo supondo que houvesse livros encadernados em louça, aquilo não seria um deles: não parecia de modo algum um livro. Minha resposta demorou no máximo dois segundos:
— No, it's not!
Tive o prazer de vê-la novamente satisfeita — mas só por alguns segundos. Aquela mulher era um desses espíritos insaciáveis que estão sempre a se propor questões, e se debruçam com uma curiosidade aflita sobre a natureza das coisas.
— Is it a handkerchief?
Fiquei muito perturbado com essa pergunta. Para dizer a verdade, não sabia o que poderia ser um handkerchief; talvez fosse hipoteca... Não, hipoteca não. Por que haveria de ser hipoteca? Handkerchief! Era uma palavra sem a menor sombra de dúvida antipática; talvez fosse chefe de serviço ou relógio de pulso ou ainda, e muito provavelmente, enxaqueca. Fosse como fosse, respondi impávido:
— No, it's not!
Minhas palavras soaram alto, com certa violência, pois me repugnava admitir que aquilo ou qualquer outra coisa nos meus arredores pudesse ser um handkerchief.
Ela então voltou a fazer uma pergunta. Desta vez, porém, a pergunta foi precedida de um certo olhar em que havia uma luz de malícia, uma espécie de insinuação, um longínquo toque de desafio. Sua voz era mais lenta que das outras vezes; não sou completamente ignorante em psicologia feminina, e antes dela abrir a boca eu já tinha a certeza de que se tratava de uma palavra decisiva.
— Is it an ash-tray?
Uma grande alegria me inundou a alma. Em primeiro lugar porque eu sei o que é um ash-tray: um ash-tray é um cinzeiro. Em segundo lugar porque, fitando o objeto que ela me apresentava, notei uma extraordinária semelhança entre ele e um ash-tray. Era um objeto de louça de forma oval, com cerca de 13 centímetros de comprimento.
As bordas eram da altura aproximada de um centímetro, e nelas havia reentrâncias curvas — duas ou três — na parte superior. Na depressão central, uma espécie de bacia delimitada por essas bordas, havia um pequeno pedaço de cigarro fumado (uma bagana) e, aqui e ali, cinzas esparsas, além de um palito de fósforos já riscado. Respondi:
— Yes!
O que sucedeu então foi indescritível. A boa senhora teve o rosto completamente iluminado por onda de alegria; os olhos brilhavam — vitória! vitória! — e um largo sorriso desabrochou rapidamente nos lábios havia pouco franzidos pela meditação triste e inquieta. Ergueu-se um pouco da cadeira e não se pôde impedir de estender o braço e me bater no ombro, ao mesmo tempo que exclamava, muito excitada:
— Very well! Very well!
Sou um homem de natural tímido, e ainda mais no lidar com mulheres. A efusão com que ela festejava minha vitória me perturbou; tive um susto, senti vergonha e muito orgulho.
Retirei-me imensamente satisfeito daquela primeira aula; andei na rua com passo firme e ao ver, na vitrine de uma loja,alguns belos cachimbos ingleses, tive mesmo a tentação de comprar um. Certamente teria entabulado uma longa conversação com o embaixador britânico, se o encontrasse naquele momento. Eu tiraria o cachimbo da boca e lhe diria:
-- It's not an ash-tray!
E ele na certa ficaria muito satisfeito por ver que eu sabia falar inglês, pois deve ser sempre agradável a um embaixador ver que sua língua natal começa a ser versada pelas pessoas de boa-fé do país junto a cujo governo é acreditado.
Maio, 1945
A crônica acima foi extraída do livro "Um pé de milho", Editora do Autor - Rio de Janeiro, 1964, pág. 33.
